اگر بخواهیم با وظایف خود در ماه مبارک رمضان آشنا شویم باید در خطبه فرستاده خدا حضرت محمد (ص) بیندیشیم. چرا که ایشان در این خطبه نورانی که در آستانه ماه مبارک رمضان ایراد فرمودند وظایف ما را در این ماه مبارک بیان نمودند. حضرت در ابتدای سخنان خود از این ماه به ماه خدا و ماه با برکت و رحمت و آمرزش خدا تعبیر نمودند ماهی که در نزد خدا بهترین ماه و روزهایش بهترین روزها و شبهایش بهترین شبها و ساعاتش بهترین ساعات است. پیش از پرداختن به اصل موضوع توضیحی راجع با برکت بودن ماه رمضان ذکر می کنیم تا معنای قول نبی اکرم (ص) روشن گردد. راغب در کتاب مفردات پیرامون برکت می نویسد: چیزی که در آن نیکی و خیر خداوندگاری استوار باشد برکت گویند

با این تعریف جناب راغب معنای عمر بابرکت و سال بابرکت و روز و شب بابرکت روشن خواهد شد که برکت در آنها تنها زیادی نیست بلکه اگر زیادی در آنها توام با سعادت و نیکبختی باشد برکت خواهد بود.

بنابراین معنای برکت در ماه مبارک رمضان این می شود که چون بر ماه های دیگر از نظر رحمت و مغفرت زیادی داد ماه بابرکتی است.

به اصل بحث می پردازیم و وظایفی را که پیامبر اکرم در ماه مبارک رمضان برای ما مشخص فرموند را به طور مختصر ذکر می نمائیم:

1 ـ از خدا با نیت های درست و دلهای پاکیزه مسئلت می کنیم که ما را برای روزه ماه رمضان و تلاوت قرآن موفق دارد.

2 ـ یاد آوریم به گرسنگی و تشنگی خود، گرسنگی و تشنگی روز قیامت را.

3 ـ به فقراء و بیچارگان خود تصدیق کنیم.

4 ـ بزرگان خود را احترام نموده و کوچکان خود را رحم نمائیم.

5 ـ رحم خود را پیوند زنیم. (صله ارحام کنیم)

6 ـ زبانمان را حفظ نمائیم و چشم های خود را از چیزی که نظر کردن به آن حلال نیتس، و گوش های خود را از چیزی که گوش دادن به آن جایز نیست بپوشانیم و حفظ نمائیم.

7 ـ با یتیمان مردم مهربانی کنیم تا بر یتیمان ما مهربانی شود.

8 ـ از گناهان خود به سوی خدا توبه کنیم.

9 ـ در اوقات نمازهایمان دست های خود را به سوی خالق متعال برداریم (زیرا آن اوقات بهترین ساعات است و خداوند به سوی بندگانش با رحمت نظر می کند و هنگامی که با او مناات کند جواب می دهد و زمانی که او را ندا نمایند لبیک می گوید و وقتی که او را بخوانند اجابت می فرماید.

در این خطبه نورانی پیامبر اکرم (ص) که در آستانه ماه مبارک رمضان ایراد شده و آن را شیخ صدوق علیه الرحمه در کتاب عیون اخبار الرضا ج 1 ص 230 و شیخ بهایی در کتاب اربعین ص 84 و علامه مجلسی در بحارالانوار ج 96 ص 356 ذکر کرده اند پند و نصایح دیگری نیز آمده است که به طور مختصر به آنها اشاره می نمائیم.

1 ـ پیامبر خطاب به مردم فرمودند: ای مردم به درستی که نفس های شما در گرو عمل های شماست پس آنها را با استغفار خود آزاد سازید.

2 ـ پشت های شما از گناهان سنگین تر گشته، پس به طول دادن سجده هایتان آن را سبک گردانید و بدانید که خدای بزرگ به عزت خود سوگند یاد فرموده که نماز گذارندگان و سجده کنندگان را عذاب ننماید.

3 ـ کسی که مومنی را در این ماه افطاری دهد برای او نزد خداوند متعال آزاد کردن بنده و آمرزش گناهان گذشته اوست.

4 ـ کسی که در این ماه خلق خود را نیکو کند برای او جواز عبوری است بر پل صراط در آن روزی که قدم ها در آن می لغزد.

5 ـ هر که یتیمی را در این ماه گرامی بدارد خداوند او را در قیامت گرامی خواهد داشت.

6 ـ هر که رحم خود را پیوند زند خداوند او را در قیامت به رحمت خود بپیوندد.و هر که رحم خود را ببرد خداوند رحمت خود را د قیامت از او قطع فرماید.

7 ـ هر که نماز مستحبی در این ماه به جا آورد (خداوند برائت و آزادی از آتش را برای او بنویسد و هر که نماز واجبی را در آن اداء نماید برای اوست ثواب کسی که هفتاد واجب در غیر ماه رمضان انجام داده باشد.

8 ـ هر که بر من صلوات بسیار فرستد خداوند میزان او را سنگین کند روزی که میزان ها سبک باشد.

9 ـ هر که آیه ای از قرآن در ماه مبارک رمضان تلاوت نماید برای اوست پاداش کسی که یک ختم قرآن در غیر ماه رمضان کرده باشد.

توصیه های آخر پیامبر یکی دراز کردن دست نیاز به سمت خالق بی نیاز بود و دیگری ترک معصیت. پیامبر با نگاهی مهربانانه و پدرانه به مردم چنین فرمودند:

ای مردم به درستی که درهای بهشت در این ماه گشوده است، پس از خدای بزرگ مسئلت نمائید که آنها را به روی شما نبندد و درهای آتش بسته شده پس از خدای خود مسئلت نمائید که بر روی شما آنها را باز ننماید و شیاطین بسته شده هستند پس از خدای خود مسئلت نمایید آنها را بر شما مسلط نسازد.

امیرالمومنین پس از شنیدن این جملات از نبی اکرم از حضرت پرسیدند: یا رسول الله! بهترین اعمال در این ماه چیست:؟

حضرت درپاسخ فرمودند: یا ابالحسن بهترین اعمال در این ماه دوری از معاصی خدای بزرگ است. پس حضرت محمد (ص) گریستند.

امیرالمومنین علی (ع) پرسیدند: چه مساله شما را به گریه انداخت؟ سپس رسول الله (ص) جریان به شهات رسیدن امیرالمومنین (ع) را در ماه رمضان به ایشان گفت و خیر از شکافتن فرق سر مبارک امیرالمومنین و به شهادت رسیدن ایشان دادند.

امیرالمومنین علی (ع) از رسول خدا پرسیدند: این کار در سلامت دین من است؟ حضرت رسول (ص) پاسخ دادند: در سلامت دین تو می باشد سپس نبی مکرم اسلام حسن ختام خطبه نورانی خود را ذکر فضایل امیرالمومنین قرار دادند.

خدا را به این دو نور پاک یعنی حضرت محمد (ص) و پسرعمویش علی بن ابیطالب (ع) قسم می دهیم تا ما را از آمرزیده گان در ماه مبارک رمضان قرار دهد و عاقبت همه ما را ختم به خیر بفرماید.